معیار ارزش گذاری آثار و اشیاء قدیم و جدید
1 نوع و جنس و مقدار مواد اولیه ( به طور مثال یک شی زرین یا نقره ای یا ابریشمی دارای ارزشی بیشتر از شی مشابه و با موادی مانند آهن ، مفرغ یا پشم می باشد )
2 زمان ساخت یا وقتی که از شروع تا اتمام یک اثر صرف می شود در ارزش آن مد نظر خواهد بود
3 تجربه ، مهارت و استادی سازنده
4 نایابی و کم یابی تکنیک و فنون بکار رفته در ساخت اثر
5 فرم و هندسه فضایی اثر
6 نقوش ، طرح ها و تزئینات بکار رفته که خود شامل سه بخش می شود.
الف: نوع طرح ونقش واصالت فرهنگی و تاریخی آن
ب: تکنیک و مهارت استفاده از نقوش وتزئینات
ج: میزان هماهنگی و ارتباط نقش و فرم
7 داشتن امضاء یا خط اثر و آن به این معنی است که از روی ویژگی خاص یک اثر و شخصیت آن شی بتوان به نام سازنده اش پی برد . مثال بهتر این است دو میناتور کاملا مشابه یکی توسط فردی ناشناس ترسیم شد ه و دومی به طور مثال توسط رضا عباسی و یا بهزاد
8 داشتن ویژگی های بارز فرهنگی هنری بومی یا منطقه ای و ملی
9 در نهایت دو یا چند عملکردی بودن (Multi-Function) که می تواند بر نحوه و میزان ارزش گذاری شی دستی اثر بگذارد . به طور مثال یک قالی یا گلیم زیبا علاوه بر عملکرد زیر انداز دارای عملکرد زیبایی نیز هست و در عین حال دارای ارزش اقتصادی فعال و غیر ثابت نیز می باشد و …
به هر صورت از دیدگاه باستان شناسی و مبادی علمی ، یک کاوشگر و کارشناس کاوش ، دست به مطالعه و بررسی اسناد و مدارک مختلف تاریخی و فرهنگی می زند تا قادر به شناسایی و تعیین محل دقیق دفن آثار ،اشیاء و ابنیه گردد . این عمل ، تنها با تسلط به تاریخ جغرافیای قومی وتاریخی ، ویژگی های اجتماعی و فرهنگی اقوام وهمینطور شناسایی آثار موجود ومعاصر برای پیگیری و ره یابی سابقه و پیشینه تاریخی آن است که محقق ر ا قاد ر به اکتشاف و مطالعه علمی خواهد نمود .اما علاوه بر آن برای تعیین دقیق قدمت و تاریخچه آثار بعد از اکتشاف باید به دنبال کشف حقایق و مجهولات فرهنگی نیز بود.